Skip to content

Pedagogika emancypacyjna głównym tematem spotkania Koalicji

Pierwszy z zaproszonych ekspertów, dr Paweł Rudnicki przedstawił najważniejsze założenia pedagogiki krytycznej. Zwrócił jednocześnie uwagę na ważną rolę organizacji pozarządowych. To właśnie one, jako nieliczne w Polsce, podejmują trafną krytykę systemu oświatowego i stwarzają realne alternatywy wobec edukacji formalnej, jej instytucji, programów i metod nauczania.

Według Pawła Rudnickiego, adiunkta w Instytucie Pedagogiki Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, organizacje trzeciego sektora o profilu edukacyjnym często mają przewagę nad szkołami realizując projekty edukacyjne, które mają ograniczone możliwości zaistnienia w szkole. Przykładem mogą być zajęcia z edukacji rozwojowej, seksualnej czy antydyskryminacyjnej. Podczas gdy MEN, lokalne wydziały edukacji, szkoły i nauczyciele ciągle zastanawiają się czy i jak edukować we wspomnianym zakresie, NGO-sy od lat prowadzą z powodzeniem działania edukacyjne, tworzą narzędzia dydaktyczne, szkolą edukatorów. Problemem edukujących organizacji i grup nieformalnych nie jest zatem kwestia przygotowania i realizacji zajęć, ale dotarcia do grup docelowych. Szkoły bowiem najczęściej korzystają ze wsparcia trzeciego sektora w sytuacjach korzystnych dla nich, a nie dla ich uczniów. W tej sytuacji nawet najlepsze programy edukacyjne przegrywają z realiami systemu oświatowego.

Drugim zaproszonym gościem był Marcin Starnawski, współredaktor czasopisma „Recykling Idei” i asystent w Dolnośląskiej Szkole Wyższej. Wystąpienie i towarzysząca mu dyskusja skupiły się przede wszystkim na praktycznych zadaniach stojących przed edukacją antydyskryminacyjną z perspektywy pedagogiki emancypacyjnej.  Jak zauważył Starnawski wszelkie przedsięwzięcia edukacyjne mające pełnić rolę alternatyw dla obecnych sposobów i systemów kształcenia, należy widzieć w określonych warunkach historycznych, społeczno-kulturowych i politycznych. Takiej właśnie perspektywy dostarczają pedagogie wyrosłe z doświadczeń kampanii i ruchów zorientowanych na przeobrażanie świata w duchu sprawiedliwości społecznej, równości, wolności i uznania różnic (np. antykolonializm, antyrasizm, feminizm, a w ostatniej dekadzie alterglobalizm czy ruch antywojenny). Obecnie poważnym wyzwaniem w Polsce, ale też w innych krajach europejskich, jest narastająca fala populizmu prawicowego i związanych z nim zagrożeń w postaci przemocy, dyskryminacji i wykluczeń. Warto jednak w działaniach antydyskryminacyjnych uwzględnić istotne tło tej sytuacji, czyli kryzys gospodarczy. Edukacja krytyczno-radykalna, idąc tropem np. „pedagogii uciśnionych” Paulo Freirego, może być narzędziem zmiany i nadawać jej humanistyczny charakter zarówno uwzględniając potrzeby dyskryminowanych czy stygmatyzowanych grup mniejszościowych, jak i demaskując ideologiczne mechanizmy wyzyskiwania społecznych frustracji przez ugrupowania nacjonalistyczne czy neofaszystowskie odwołujące się nierzadko do młodych ludzi pozbawionych perspektyw godnej pracy i bezpieczeństwa socjalnego. Do zadań edukacji emancypacyjnej należałoby w tym kontekście zwłaszcza przesunięcie uwagi z polityki „kozła ofiarnego” (homofobia, rasizm itp.) w kierunku upodmiotowienia klas zdominowanych w pluralistycznym działaniu na rzecz bardziej demokratycznych i bardziej egalitarnych stosunków społecznych. Ważne jest przy tym, by tak pojmowana edukacja nie ograniczała się do autonomicznych przestrzeni organizacji pozarządowych czy ruchów społecznych, ale by dążyć do włączenia jej na stałe w procesy wychowania i nauczania w szkołach.

Spotkanie Koalicji na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej odbyło się w dniu 15 maja 2013 r., w Warszawie.

W spotkaniu wzięły udział osoby reprezentujące kilkanaście organizacji pozarządowych:  Fundację dla Odmiany, Stowarzyszenie Lambda Warszawa, Centrum Edukacji  Obywatelskiej, Fundację Feminoteka, Fundację Trans-Fuzja, Stowarzyszenie Homo Faber, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, Fundację na rzecz  Różnorodności Społecznej, Amnesty International, Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa „Bardziej Kochani”, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Stowarzyszenie Pro Humanum, Fundację Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego, Fundację Przestrzeń Kobiet, Stowarzyszenie na  rzecz Kultury i Dialogu 9/12, Kampanię Przeciw Homofobii, Fundację Autonomię, Fundację im. Stefana Batorego oraz Stowarzyszenie W stronę dziewcząt.

Koalicja na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej jest dobrowolnym porozumieniem organizacji pozarządowych, partnerów społecznych oraz grup nieformalnych, które działają na rzecz edukacji antydyskryminacyjnej. Koalicja spotyka się dzięki wsparciu Fundacji im. Stefana Batorego.

Edukacja antydyskryminacyjna jest dziś potrzebna w Polsce tak jak nigdy dotąd.

Skip to content