fbpx Skip to content

Głusi i Romowie – Koalicja dyskutuje o sytuacji mniejszości kulturowo-językowych w szkołach w Polsce

 
W swoim wystąpieniu „Czy Głusi są niewidoczni?” ekspertka Koalicji, dr Małgorzata Czajkowska-Kisil przedstawiła podstawowe założenia Kultury Głuchych. Przedstawiła m.in. niemedykalizującą perspektywę na niesłyszenie, która nie wiąże go z niepełnosprawnością, lecz z przynależnością do mniejszościowej grupy językowo-kulturowej. Grupa ta posługuje się odrębnym językiem, Polskim Językiem Migowym (PJM), językiem o charakterze foniczno-przestrzennym, który w Polsce niestety nadal prawnie nie jest uznawany za język (nawet pomimo wejścia w życie ustawy o Polskim Języku Migowym). 
 
Ekspertka opowiedziała o trudnościach, z jakimi spotykają się osoby Głuche społecznie, w tym w kontekście systemu edukacji formalnej. Małgorzata Czajkowska-Kisil zdiagnozowała go jako oralistyczny i audystyczny, tj. taki, który koncentruje się na mówieniu jako narzędziu komunikacji i stara się dostosować osoby Głuche do norm społeczeństwa mówiącego i słyszącego, nie uwzględniając ich odmienności językowo-kulturowej. Norma ta panuje zarówno w szkołach masowych, jak i w szkołach dla osób niesłyszących. W tych drugich lekcje prowadzone są w języku fonicznym, a nie w PJM, który jest traktowany jako podrzędny środek komunikacji, ponieważ głównym celem tych szkół jest nauczenie dzieci posługiwania się mową i językiem fonicznym, „tak jakby słyszały”. W 80% tych szkół język migowy jest zakazany. Ekspertka przedstawiła także sytuację dzieci Głuchych w szkołach masowych i opisała ja jako sytuację dzieci obcojęzycznych, które poprzez fakt fizycznej obecności w przestrzeni szkoły mają z założenia zacząć przyswajać polski język foniczny (nie słysząc go jednocześnie). Postulat upowszechniania edukacji włączającej w szkołach masowych, który jest obecnie jednym z priorytetów kierunków polityki oświatowej państwa jest uważany przez środowiska osób Głuchych  za nietrafiony w odniesieniu do dzieci Głuchych. 
 
W drugiej części spotkania dr Joanna Talewicz-Kwiatkowska zaprezentowała problemy i wyzwania związane z edukacją dzieci romskich w polskich szkołach sygnalizując, że także sytuacja dzieci romskich to sytuacja dzieci z mniejszościowej grupy kulturowej i językowej, wobec której żywione są – również w systemie edukacji formalnej – silne uprzedzenia i stereotypizujące przekonania. Ekspertka zaznaczyła, że obecnie nie istnieją w polskim prawie przepisy, które formalnie dyskryminowałyby dzieci romskie ze względu na ich pochodzenie, w tym także w prawie oświatowym. Jednak praktyka szkolna oznacza ich codzienne funkcjonowanie w środowisku uprzedzonym i dyskryminującym.
 
Ekspertka zakreśliła historyczne ramy edukacji podejmującej kwestie kształcenia dzieci ze społeczności romskich, wskazując na duże znaczenie tzw. „cygańskiech klasy” formowanych od 1990 roku przez ks. Stanisława Opockiego, jako klas o charakterze „wyrównawczym”, przygotowujące do podjęcia nauki w szkołach masowych. Jako program o segregacyjnych skutkach określiła natomiast Narodowy Program Specjalnej Edukacji dla Romów (od 1992), który sprzyjał izolacji dzieci romskich i był krytykowany w związku z segregacyjnym podejściem przez środowiska organizacji pozarządowych – działał on aż do 2008 roku. Joanna Talewicz-Kwiatkowska przedstawiła także założenia oraz wyniki badań realizowanych przez Stowarzyszenie Romów w Polsce, dotyczących edukacji dzieci romskich w szkołach specjalnych w Polsce. Ekspertka podkreśliła, że choć edukacja to tylko jeden z obszarów wykluczenia Romów w Polsce, to właśnie działania w jej obrębie są kluczowe dla zmiany sytuacji tej grupy w Polsce. 
 
Spotkanie Koalicji na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej odbyło się 21 kwietnia 2015 r. w Austriackim Forum Kultury, w Warszawie. 
 
W spotkaniu wzięły udział osoby reprezentujące kilkanaście organizacji będących członkami / członkiniami Koalicji: Stowarzyszenie Strefa Wenus z Milo (Kraków), Centrum Edukacji Obywatelskiej (Warszawa), Stowarzyszenie Homo Faber (Lublin), Fundacja Klamra (Żywiec), Fundacja Przestrzeń Kobiet (Szczawnica / Kraków), Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej (Warszawa), Stowarzyszenie na rzecz Kultury i Dialogu 9/12 (Białystok), Fundacja Ośrodka KARTA (Warszawa), Fundacja Autonomia (Kraków), Kampania Przeciw Homofobii (Warszawa), Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej (Warszawa), Fundacja Równość.org.pl (Kraków). 
 
Koalicja na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej jest dobrowolnym porozumieniem organizacji pozarządowych, partnerów społecznych oraz grup nieformalnych, które działają na rzecz edukacji antydyskryminacyjnej. Obecnie w skład Koalicji wchodzi 56 organizacji i grup z 19 miejscowości w całej Polsce. 
 
Spotkanie Koalicji odbyło się w ramach projektu „Edukacja antydyskryminacyjna – sprawdzam! wspieram!”, realizowanego przez Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG. 
 

Edukacja antydyskryminacyjna jest dziś potrzebna w Polsce tak jak nigdy dotąd.

Skip to content