Biblioteka TEA

1. Na wstępie przedstaw cele zajęć. Zapowiedz, że za chwilę rozpoczniesz zabawę, w której zadaniem podgrup będzie zadecydowanie, czy opisane sytuacje są dyskryminacją, czy nie są dyskryminacją. Poproś, aby osoby uczestniczące nie traktowały tego jako testu, ale jako sposób na pogłębienie wiedzy o tym, czym w praktyce charakteryzuje się zjawisko dyskryminacji i jak je trafnie rozpoznać. Uprzedź, ile jest czasu na wypełnienie quizu (ilość czasu będzie zależna od liczby pytań, które zdecydujesz się zadać grupie). Podkreśl, że celem nie jest jak najszybsze wypełnienie testu, ale wybranie poprawnej odpowiedzi w oparciu o dyskusję i wspólny namysł.

2. Następnie prześlij osobom na czacie linka do kwestionariusza quizu (Załącznik 1 lub Załącznik 2 – w zależności od stopnia trudności quizu). Zanim przyporządkujesz osoby do poszczególnych grup/pokoi, upewnij się, że każda osoba ma dostęp do kwestionariusza oraz poproś, by w trakcie pracy w pokoju jedna osoba odznaczała odpowiedzi w kwestionariuszu w imieniu całej grupy (na przykład osoba, która ma pierwszą literę imienia znajdującą się w alfabecie najbliżej literki „W” jak „Wiedza”).

3. Po czasie przeznaczonym na quiz zaproś osoby do dyskusji na forum. Uprzedź, że za chwilę przyjrzycie się każdemu z pytań z osobna. Zapytaj, czy udzielenie odpowiedzi na pytania było dla osób uczestniczących łatwe czy trudne.

4. Rozpocznij analizę kolejnych sytuacji, zadając pytanie, czy w danym przypadku doszło do dyskryminacji, czy nie. Jeśli osoby uczestniczące doszły do wniosku, że zaistniała dyskryminacja, dopytaj, ze względu na jaką cechę tożsamości doszło do nierównego traktowania. W tej części przywołaj definicję dyskryminacji oraz jej składowe, charakterystyczne elementy, podpierając się przykładami.

Nierówne, gorsze traktowanie jakiejś osoby, tylko na podstawie jej faktycznej lub domniemanej przynależności do danej grupy, najczęściej wynikające ze stereotypów i uprzedzeń. Młodszym dzieciom można uprościć tę definicję, wskazując, że jest to niesprawiedliwe i krzywdzące traktowanie kogoś tylko z powodu tego, kim jest ta osoba (a nie jaką ma osobowość, co wie lub co potrafi).

Aby lepiej zobrazować sytuację dyskryminacji, możesz posłużyć się tą grafiką Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej (link):

• O dyskryminacji mówimy wówczas, gdy odnosi się ona do faktycznych lub przypisywanych cech danego człowieka (cech tożsamości takich jak, na przykład płeć, kolor skóry, wiek, narodowość, orientacja seksualna). Oznacza to, że nie każda sytuacja, nawet taka, którą oceniamy jako krzywdzącą czy niesprawiedliwą, będzie dyskryminacją.
• W dyskryminacji istotny jest jej skutek (ograniczenie lub wręcz uniemożliwienie funkcjonowania, korzystania z praw, wolności, usług, towarów). Oznacza to, że dyskryminacyjnego charakteru zachowania nie znosi fakt, że intencją osoby dyskryminującej nie było spowodowanie nierównego traktowania czy brak uprzedzeń do konkretnej grupy społecznej. Liczy się skutek. Przykładem braku złych intencji w sytuacji dyskryminacji jest zamieszczenie przy wejściu do sklepu informacji „zakaz wprowadzania psów na teren sklepu” (pytanie z quizu – wersja zaawansowana). Mimo to, skutek jest ewidentny – osoby z niepełnosprawnościami wzroku nie mogą korzystać na równi z innymi z prawa do dóbr i usług.
• Dyskryminacji czasami nie widać „na pierwszy rzut oka”.

5. Na końcu tej części możesz przywołać prawną definicję dyskryminacji, kładąc akcent na te kwestie, które wybrzmiały w przykładach:

Dyskryminacja oznacza jakiekolwiek zróżnicowanie, wykluczenie lub ograniczenie ze względu na wymienioną cechę lub cechy, których celem lub skutkiem jest utrudnienie lub uniemożliwienie korzystania na równi z innymi z praw, wolności i różnych dóbr.

6. Jeżeli uwzględniłaś_uwzględniłeś w quizie zagadnienie równego traktowania, poświęć chwilę na omówienie tej kwestii. Podkreśl, że równe traktowanie nie oznacza takiego samego traktowania wszystkich osób. Takie podejście w efekcie pogłębiałoby różnice między poszczególnymi osobami i grupami społecznymi.

Najbardziej wyraziste przykłady dotyczą osób z różnymi niepełnosprawnościami, ale nie jest to jedyna sytuacja, w której ludzie mają prawo skorzystać z różnych dostosowań. Innym przykładem jest tzw. „klasa 0” dla dzieci pochodzących z innych kultur i nieposługujących się językiem polskim jako pierwszym językiem, które dopiero rozpoczęły naukę w polskich szkołach, czy wsparcie tzw. asystenta_asystentki międzykulturowego_międzykulturowej. Zapytaj się osób uczestniczących, czy przychodzą im do głowy inne przykłady, kiedy różne traktowanie nie jest dyskryminacją, ale wspiera równość praw i możliwości.

Aby zobrazować, jaka jest różnica między traktowaniem wszystkich tak samo i bez wrażliwości na różnice, a równym traktowaniem możesz posłużyć się grafiką [LINK: https://www.linkedin.com/pulse/equality-equity-fairness-bias-a-sidiq-sid-ali-phd-ce]:

7. Spytaj osoby uczestniczące, czy mogą przytoczyć przykłady dyskryminacji i przykłady równego traktowania ze swojego najbliższego otoczenia – ze szkoły, z sąsiedztwa.