Biblioteka TEA

1. Na wstępie upewnij się, że osoby uczestniczące mają przygotowane materiały i przypomnij, w jaki sposób korzystać z głośników, z funkcji czatu, ikonek itp. Zrób próbę korzystania z powyższych funkcji.

2. Powiedz, że są wśród nas osoby, których zmysły pracują zbyt intensywnie lub wręcz przeciwnie – są mało wrażliwe, co może utrudniać funkcjonowanie i wywoływać u tych osób potrzebę regulacji emocji i uspokojenia ciała za pomocą konkretnych zachowań. Takich osób jest mniej niż tych, których zmysły pracują w „typowy” sposób, dlatego nie zawsze są one rozumiane przez większość. Częściej też doświadczają trudności w kontaktach z rówieśnikami. Wprowadź pojęcia: neuroróżnorodność, osoba neuroatypowa. Możesz posłużyć się definicjami ze strony Fundacji ATYPIKA, fundacji dla neurokultury: https://atypika.org/neuroroznorodnosc/.

Neuroróżnorodność jako ważny element różnorodności społecznej oznacza, że ludzie różnią się nie tylko pod względem rasy, wyznania czy orientacji seksualnej, ale również pod względem psychicznym. To, jak odmiennie widzimy, czujemy, słyszymy i działamy, jest wyrazem naturalnego zróżnicowania ludzkich umysłów, nie zaś przejawem zaburzeń czy chorób. Osoby, których rozwój odbiega od typowego, określa się jako neuroatypowe. W naszej kulturze osoby te często odbierane są jako niepasujące do powszechnej definicji „normalności” i diagnozowane wyłącznie w kontekście trudności psychicznych związanych z ADHD, spektrum autyzmu, dysleksją, dyspraksją czy zespołem Tourette’a.

Koncepcja neuroróżnorodności podkreśla mocne strony osób neuroatypowych. W tym rzadko spotykane cechy, jak koncentracja na szczegółach, kreatywność, wyobraźnia przestrzenna czy wysoka motywacja i wytrwałość.

Następnie zaproś osoby uczestniczące do zrobienia dwóch doświadczeń z wykorzystaniem zmysłu słuchu i dotyku. Niech spróbują wczuć się w sytuację osób, które w nietypowy sposób przetwarzają bodźce. Jeżeli wiesz, że w klasie/grupie są osoby neuroróżnorodne, zapytaj, czy chcą brać udział w ćwiczeniach. Podkreśl, że w każdej chwili mogą przerwać zadanie.

Opowiedz o jednym lub dwójce dzieci (lub nastolatków_nastolatek) – Kasi i Miłoszu, dostosowując opowieści do wieku OU (imiona wybierz dowolnie, najlepiej, gdyby nie powielały się w grupie).

3. Ćwiczenie 1 (15 min)

Opowieść o Miłoszu

Miłosz ma nadwrażliwość na bodźce słuchowe. Nie lubi przerw i hałasu. Gdy jest głośno, robi się niespokojny, boli go brzuch, wszystko wokół wiruje i zbiera mu się na wymioty. Czasami bije się po rękach, by sobie ulżyć. Koledzy_koleżanki przyzwyczaili_przyzwyczaiły się już, że na przerwach chodzi w słuchawkach na uszach. Miłosz rozpoznaje wszystkie flagi świata i dobrze zna historię Polski. Wejdźmy na chwilę do świata Miłosza. Jest lekcja matematyki. Kilka osób cicho rozmawia, konsultując rozwiązanie zadania. Spróbujcie wczuć się w sytuację Miłosza.

Doświadczenie 1 

Przygotuj osoby uczestniczące do zadania. Powiedz, że może być ono męczące i zasugeruj, że jeżeli osoba poczuje się źle, może wyciszyć dźwięk lub odejść od komputera. Następnie udostępnij dowolne nagranie dźwiękowe, piosenkę lub utwór muzyczny np.: ultradźwięki https://www.youtube.com/watch?v=l4CmkmAtdaw, poproś osoby uczestniczące, aby w tym samym czasie spróbowały rozwiązać zadanie matematyczne/logiczne lub językowe, które wyświetlisz na tablicy online lub prześlesz na ogólnym czacie. Poproś o napisanie rozwiązania na kartce lub na czacie. Daj na to zadanie 3 minuty. Po każdej minucie, informuj, ile zostało czasu, przerywając ciszę i wprowadzając dodatkowe obciążenia sensoryczne. Na koniec poproś osoby uczestniczące o kilka głębokich oddechów, rozejrzenie się po pokoju i głośne wypowiedzenie swojego imienia.

Przykład zadania do rozwiązania: 

W bajkowym ogrodzie rośnie 12 kwiatów. Za każdym razem, gdy zetnie się jeden kwiat, na jego miejsce natychmiast wyrosną trzy nowe. Ogrodnik ściął jeden kwiat, a następnie ściął kolejny. Ile kwiatów rośnie teraz w bajkowym ogrodzie?

Zadanie konkursowe dla klasy 2 SP – Kangur Matematyczny

4. Ćwiczenie 2 (15 min) 

Opowieść o Kasi

Kasia ma niedowrażliwość dotykową. Wkłada więcej siły w dotykanie przedmiotów i zabawek. Zdarza się, że zepsuje nożyczki lub złamie ołówek. Lubi się przytulać, ale czasami robi to zbyt mocno, bo nie czuje swojej siły. Na lekcjach często się wierci i spada z krzesła. Kasia jest pomocna i lubi grać w koszykówkę, bo piłka jest duża, ciężka i twarda. Spróbujcie poczuć się jak Kasia.

Doświadczenie 2

Przygotuj osoby uczestniczące do ćwiczenia. Poproś osoby o włączenie kamer. Daj możliwość przerwania doświadczenia, jeżeli będzie dla kogoś zbyt męczące.

Poproś o włożenie rękawiczek i zaproponuj zrobienie w nich wybranych czynności: zbudowanie wieży z klocków, napicie się wody z plastikowej butelki, napisanie na kartce swojego imienia, otworzenie książki na wskazanej stronie. Za każdym razem odliczaj czas i pospieszaj, aby wprowadzić element presji. Na koniec poproś OU o zdjęcie rękawiczek, wzięcie kilka głębokich oddechów, rozejrzenie się po pokoju i głośne wypowiedzenie swojego imienia.

5. Podsumuj doświadczenia na forum. Jeżeli grupa jest duża lub osoby wstydzą się mówić o swoich odczuciach, zaproponuj pracę w pokojach. Niech porozmawiają, odnosząc się do pytań:

• Jakie są Wasze wrażenia po tych ćwiczeniach?
• Co Was zaskoczyło? 
• Co było najtrudniejsze?
• Jakich emocji doświadczały_liście?
• Jak mogą czuć się osoby, które na co dzień w taki sposób przetwarzają bodźce?

6. Jeżeli masz do dyspozycji dwie lekcje, zrób burzę mózgów. Podziel OU na podgrupy/pokoje. Niech porozmawiają na temat tego, co można zrobić, aby osoby neuroatypowe czuły się lepiej w szkole/pracy?

Po powrocie OU z pokoi, zachęć do zaprezentowania pomysłów na forum.

7. Praca własna/domowa – możesz zaproponować osobom uczestniczącym inne eksperymenty ze zmysłami.