Biblioteka TEA

Na wstępie przypomnij, w jaki sposób korzystać z głośników, kamery, czatu, tablicy wirtualnej Jamboard lub innej. Zrób próbę techniczną.

Przedstaw cele lekcji i przejdź do zadania.

Część 1 (15 min)

Poproś osoby uczestniczące o napisanie na grupowym czacie imion i nazwisk znanych, zasłużonych osób, o których uczymy się z książek i podręczników. To ważne, aby powiedzieć OSÓB. Najprawdopodobniej pokaże to skalę niewidoczności kobiet w języku oraz życiu społecznym. Prawdopodobnie zostaną napisane w większości nazwiska mężczyzn.

Porozmawiajcie o przyczynach. Dlaczego trudniej przypomnieć sobie zasłużone kobiety? Zwróć uwagę, że język, jakiego używamy, również ma wpływ na widoczność różnych grup w społeczeństwie, w tym wypadku kobiet.

Zadaj kilka pytań i otwórz dyskusję:

W jakim rodzaju jest wyraz CHIRURG, ADWOKAT, ARCHEOLOG?

Czy w języku polskim są formy żeńskie tych zawodów?

Spróbujcie je wymówić kilka razy. Jeżeli będzie to dla OU trudne, powiedz, że w języku polskim mamy już inne trudne wyrazy i musimy sobie z nimi radzić np. źdźbło, drgnąć, blichtr, zastępstwo.

Wprowadź pojęcie: FEMINATYWY (źródło: Wikipedia). Możesz to zrobić teraz lub po zadaniach. Możesz pokazać poniższą grafikę.

Czy każdy zawód/funkcja ma formę żeńską i męską? Jak myślisz, dlaczego?

Poszukajcie wspólnie odpowiedzi na te pytania. Moderuj dyskusję, zapraszając wszystkie osoby. Unikaj oceniania wypowiedzi, staraj się nie wartościować opinii OU.

Należy zaznaczyć, że język jest jedną (nie jedyną) z przyczyn wykluczenia z życia społecznego. Za pomocą języka włączającego (inaczej inkluzywnego, równościowego) możemy doceniać grupy dyskryminowane i pokazać różnorodność osób tworzących świat, który nas otacza. Język ma wpływ na nasze przekonania i uprzedzenia wobec innych grup (w tym przypadku kobiet i ich roli w społeczeństwie).

Część 2: zadania w mniejszych grupach (10 min)

Podziel osoby uczestniczące na pokoje 4-5 osobowe. Każdy zespół ma jedno zadanie do wykonania, w trakcie którego zapisuje wnioski na swojej tablicy Jamboard.  Zadania mają różny stopień trudności, możesz dostosować pracę do możliwości OU. Jeśli osób w grupie jest więcej, zadania mogą się powtarzać.

Powiedz, że po tym zadaniu jedna osoba z każdej grupy zaprezentuje wnioski na forum.

Zadanie 1

Wpisz w Google słowa: menadżer, dyrektor, policjant, chirurg. Włącz opcję „grafika” w przypadku każdego wyszukiwanego słowa. Spróbujcie odpowiedzieć na pytania i zapiszcie spostrzeżenia oraz wnioski.

• Kogo przedstawiają zdjęcia i rysunki?
• Jakiej płci osoby pojawiają się na zdjęciach?
• Czy męskie formy rodzajowe zawodów odnoszą się w równym stopniu do mężczyzn i kobiet? Kogo widzisz, mówiąc: „Chirurg wykonał skomplikowaną operację”?

Zadanie 2

Przeczytajcie w Internecie kilka ogłoszeń o pracę w firmach programistycznych lub na stanowiskach zarządzających. Możesz to zrobić na stronie www.pracuj.pl lub www.praca.pl albo wpisać w Google frazy: praca – programowanie, zarządzanie.

Spróbujcie odpowiedzieć na pytania i zapiszcie spostrzeżenia i wnioski.

• Jakiej płci osoba przychodzi do głowy, gdy czytamy te ogłoszenia?
• Jak myślisz, jakiej płci osoby chce zatrudnić ta firma?
• Czy użyte przez ogłoszeniodawcę formy gramatyczne mają wpływ na nasze wyobrażenia o tym zawodzie?
• Jak wyobrażamy sobie osobę pracującą w tym zawodzie? Jakiej jest płci?

Zadanie 3

Otwórzcie podręcznik do historii, WOS-u lub języka polskiego. Przeczytajcie fragmenty artykułów, które dotyczą ważnych wydarzeń lub osób. Spróbujcie odpowiedzieć na pytania i zapiszcie spostrzeżenia oraz wnioski.

• Osób jakiej płci jest w książkach najwięcej?
• O jakich osobach możemy najwięcej się dowiedzieć?
• Co Was zdziwiło? Zaskoczyło?

Część 3: podsumowanie pracy w grupach (20 min)

Poproś grupy o zaprezentowanie wniosków z pracy. Niech jedna osoba z grupy opowie o zadaniu, wnioskach. Reszta osób może powiedzieć o swoich odczuciach, które pojawiły się w trakcie zadania. Być może było coś zaskakującego, przykrego, satysfakcjonującego.

Na podsumowanie wprowadź pojęcie: NIEWIDZIALNOŚĆ JĘZYKOWA (brak uwzględnienia w narracji i opisie świata dziewcząt i kobiet oraz ich doświadczeń) oraz opowiedz o jej konsekwencjach. Więcej możesz poczytać w komentarzu metodycznym oraz publikacji Nierówność płci w języku. Poradnik dla nauczycielek i nauczycieli.

Część 4: zadanie w dwójkach lub mniejszych grupach (10 min)

Podziel OU na pokoje. Poproś OU o zastanowienie się, jak mogłoby brzmieć ogłoszenie lub artykuł uwzględniający język inkluzywny.

• Jakimi słowami można zastąpić męski rodzaj gramatyczny?
• Czy można napisać ogłoszenie tak, aby uwzględniało wszystkich?

Możesz posłużyć się dowolnym artykułem z podręcznika szkolnego lub innym wybranym tekstem. Zachęć OU do poprawienia artykułu lub ogłoszenia.

Przykład ogłoszenia:

Płatny staż w Dziale Wsparcia Aplikacji Logistycznych

Miejsce pracy: Warszawa

Kogo poszukujemy: 

• Absolwentów lub studentów kierunków informatycznych, logistycznych lub technicznych
• Dobrze posługujących się MS Excel i posiadających umiejętności analityczne
• Posługujących się językiem angielskim na poziomie komunikatywnym

Podsumowanie

Poproś chętne osoby o przeczytanie poprawionych tekstów. Zapytaj o refleksje. Podziękuj wszystkim za włożony trud i zaangażowanie w pracę. Uwzględnij odczucia i komentarze osób.