Biblioteka TEA

1. Przed zajęciami poproś osoby z grupy, żeby przygotowały po 20 sztuk swoich ulubionych cukierków lub innych małych smakołyków (dla młodszej wiekowo grupy rekomendujemy 10–12). Ważne, żeby dało się je łatwo policzyć i oddzielić od siebie, żeby też były niewielkie. Lepiej, żeby to były słodycze lub inne ulubione łakocie, ponieważ to również symbolicznie ważne, o czym grupa przekona się w trakcie ćwiczenia. Upewnij się, że osoby uczestniczące będą miały również dostęp do telefonu lub tabletu za pomocą, którego będą mogły zrobić zdjęcie w trakcie zajęć i wkleić je na tablicę interaktywną.

2. Zaproś grupę do zadania, które będzie polegało na tym, że osoba prowadząca odczytuje stwierdzenia, a jeśli są one prawdziwe dla każdej z osób uczestniczących, to biorą z przygotowanej kupki jednego cukierka dla siebie (ale nie zjadają ich przed końcem zabawy – to ważne!). Na koniec poproś, żeby każda osoba zrobiła zdjęcie swoich smakołyków i zamieściła na interaktywnej tablicy. W tym celu wcześniej przygotuj miejsce na dodawanie zdjęć (5 min).

3. Odczytuj kolejno stwierdzenia. Przy każdym stwierdzeniu osoby same decydują czy biorą jeden cukierek czy nie, bez interakcji między sobą czy z osobą prowadzącą. Ćwiczenie powinno przebiegać w ciszy (15 min).

Zestaw przeznaczony dla młodszej grupy wiekowej (dla tej grupy rekomendujemy krótszy zestaw):

• Gdy choruję, rodzice zabierają mnie od razu do lekarza.
• Byłam_byłem przynajmniej raz na zagranicznych wakacjach.
• Do szkoły przywożą mnie rodzice albo opiekunowie samochodem, ale mogę też jeździć hulajnogą lub rowerem, jeśli chcę.
• Rzadko słyszę komentarze innych, po których jest mi przykro.
• Nikt się ze mnie nie śmieje, kiedy nie potrafię czegoś zrobić.
• Jestem jedną z pierwszych osób, która jest wybierana do grupy czy drużyny.
• Mogę iść sam_sama do sklepu i kupić sobie coś na co mam ochotę (napój, lody, słodycze, owoce).
• Dostaję nowe buty i ubrania wtedy, kiedy ich potrzebuję.
• Mogę wyglądać tak jak chcę i nikt tego nie komentuje.
• Mogę się zakochać, w kim chcę.
• Nikt nie pyta z jakiego kraju jestem, ani gdzie tak dobrze nauczyłem_nauczyłam się mówić po polsku.
• W telewizji i internecie oglądam osoby podobne do mnie.
• W przyszłości mogę zostać kim chcę.

Zestaw przeznaczony do pracy z dorosłymi:

• Stać mnie na prywatną wizytę u dowolnego lekarza specjalisty, kiedy tego potrzebuję lub na poradę prawną, jeśli sytuacja tego wymaga.
• Byłam_byłem na zagranicznych wakacjach przynajmniej raz w życiu.
• Nie muszę polegać jedynie na publicznym transporcie w drodze do pracy. Stać mnie na własny środek transportu.
• Nie muszę tłumaczyć innym osobom kim jestem oraz udowadniać, że mam do tego prawo.
• Nie muszę ujawniać_dzielić się moją orientacją seksualną z rodziną czy przyjaciółmi.
• Mogę okazywać czułość mojemu partnerowi_mojej partnerce bez strachu, że ktoś to skomentuje, zostaniemy zaatakowani czy w wyniku tego stracę pracę.
• Nikt mnie nigdy nie prosił, żebym wypowiedział się w imieniu osób mojej orientacji.
• Osoby tej samej orientacji co ja są pokazywane w telewizji, w serialach, książkach oraz filmach.
• Ludzie nie zakładają, że jestem ograniczony_ograniczona czy niesamodzielny_niesamodzielna.
• W pracy nie martwię się, że ktoś poprosi o rozmowę z szefem lub kimś kompetentnym, bo chce porozmawiać z kimś starszym.
• Mogę iść sam_sama do sklepu lub do innych miejsc bez obawy, że zostanę zaczepiony_zaczepiona czy nie zostanę obsłużony_obsłużona.
• Kiedy staram się o pracę lub obywatelstwo, nikt nie kwestionuje mojego prawa do tego.
• Nikt nigdy nie zwrócił mi uwagi, żebym nie mówił_mówiła w swoim ojczystym języku podczas codziennych interakcji.
• Ludzie z innych krajów nie muszą przyjeżdżać do miasta lub kraju, w którym mieszkam, żeby mnie ocalić lub mi pomagać.
• Zakładam, że wszyscy znają kulturę i tradycje mojego kraju.
• Bez problemu dostanę się do każdego budynku.
• Nigdy nie byłam_byłem wykluczona_wykluczony z powodu mojej niepełnosprawności czy indywidualnych potrzeb.
• Osoby o tym samym kolorze skóry czy pochodzące z tej samej kultury co ja są obecne w podręcznikach szkolnych, a ich dziedzictwo jest prezentowane w pozytywny sposób.
• Kiedy myślę o swojej przyszłości, to jestem przekonana_przekonany, że mam wiele możliwości i wybór należy do mnie.
• Mieszkam w miejscu, gdzie wszystkie najważniejsze usługi (urzędy, przychodnia, szkoła, apteka etc.) mam nie dalej, niż 30 minut na piechotę.

4. Poproś osoby uczestniczące, aby zrobiły zdjęcie swoim cukierkom, które zebrały podczas tego ćwiczenia. Zobaczcie czy jako grupa macie ich dużo czy mało, podobnie czy jednak inaczej. Powiedz, że w ten sposób sprawdziliśmy, jak każda i każdy z nas jesteśmy uprzywilejowani_uprzywilejowane społecznie, ale też że generalnie stanowimy dość uprzywilejowaną grupę społeczną z perspektywy globalnej (10 min).

5. Następnie zaproś do pracy w mniejszych grupach, w których będziecie odpowiadać na następujące pytania:

1. Jak się czuję/ czujemy wiedząc, jak dużo smakołyków jest po naszej stronie? Co dla nas to oznacza i co o tym myślimy? Czy oceniamy to w kategorii przywileju, a jeśli tak to co to dla nas oznacza ten “przywilej”?
2. Czy to było łatwe czy trudne, żeby na te pytania odpowiadać? Czy myśleliście już kiedyś o tych kwestiach? Co myślicie o nich teraz?

Poproś o zapisywanie głównych punktów na tablicy interaktywnej oraz przygotowanie się do podsumowania głównych wątków na forum całej grupy. W tym celu przygotuj im miejsce na tablicy do wklejania karteczek i pisania wniosków (15 min).

Po przeczytaniu wszystkich stwierdzeń poproś każdą z grup o krótkie podsumowanie. Zadawaj dodatkowe pytania wyjaśniające grupie, jeśli to zasadne. Następnie podsumuj ich pracę grupową odnosząc się do poszczególnych pytań. Możesz odwołać się do stwierdzenia, że przywilej jest wtedy, kiedy nie musisz o czymś myśleć, kiedy tej kwestii nie zauważasz. Warto też odnieść się do ciężaru i słodyczy tego przywileju, który zgromadzili uczennice i uczniowie, na ile on jest dla nich nagrodą (czymś dobrym i słodkim, ułatwiającym życie), a kiedy może ciążyć (wymagać od nich odpowiedzialności za sytuację innych osób lub grup społecznych) (15 min).

Na koniec powiedz, że mogą teraz skonsumować swój przywilej, choć zachęcaj, żeby nie zrobili tego na raz.