Biblioteka TEA

1. Rozpocznij zajęcia dotyczące perspektywy globalnej od przedstawienia celów zajęć. Jeśli po raz pierwszy pracujesz z grupą na danej platformie, wyjaśnij w jaki sposób włączać/wyłączać mikrofon, jak włączyć kamerę, jak korzystać z czatu, reakcji i innych funkcji, które według Ciebie będą potrzebne (5 min).

2. Zaproś klasę do quizu Kahoot. Przygotuj go samodzielnie, na swoim koncie Kahoot (pamiętaj, że możesz korzystać z bezpłatnej wersji Kahoota po zalogowaniu się na tym portalu: www.kahoot.com). Przygotuj pytanie 1 jako „Prawda czy fałsz”, resztę jako test jednokrotnego wyboru.

3. W trakcie zajęć omawiaj poprawne odpowiedzi na każde pytanie, tak aby osoby uczestniczące mogły z tej metody także się czegoś nauczyć, dowiedzieć czegoś nowego. Poniżej znajdziesz wyjaśnienia.

CO2 to:

1. Gaz cieplarniany, którego emisja przyczynia się do globalnego ocieplenia, a przez to wpływa na temperaturę powierzchni ziemi.
2. Gaz cieplarniany, którego emisja nieznacznie wpływa na temperaturę powierzchni ziemi.

Które państwo wyemitowało najwięcej CO2 do atmosfery w 2020 roku?

1. Stany Zjednoczone
2. Chiny
3. Indie
4. RPA

Ślad ekologiczny to:

1. Całkowita suma emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, organizację, wydarzenie lub produkt.
2. Ilość surowców wymagana do zaspokojenia światowej konsumpcji w ciągu roku.
3. Wskaźnik umożliwiający oszacowanie zużycia zasobów naturalnych w stosunku do możliwości ich odtworzenia przez Ziemię.

Państwa o najwyższym wskaźniku śladu ekologicznego w 2019 roku to:

1. USA, Chiny, Kanada
2. Chiny, Indie, USA
3. Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Bahrajn

Komentarz metodyczny do quizu:

Po każdym pytaniu i podsumowaniu wyników przez system Kahoot, omów z osobami uczestniczącymi wyniki. Wyjaśnij, która odpowiedź jest prawidłowa i dlaczego.

Odpowiedzi:

Pytanie nr 1 – odpowiedź A

Pytanie nr 2 – odpowiedź B
Krajem z najwyższym wskaźnikiem emisji CO2 w 2020 roku są Chiny (10,668 MtCO2), a następnie USA (4,713 MtCO2), Indie (2,442 MtCO2), Rosja (1,577 MtCO2) i Japonia (1031 MtCO2). Iran, Niemcy, Arabia Saudyjska, Korea Południowa i Indonezja uzupełniają pierwszą 10.

Pytanie nr 3 – odpowiedź C
Ślad ekologiczny to wskaźnik umożliwiający oszacowanie zużycia zasobów naturalnych w stosunku do możliwości ich odtworzenia przez Ziemię. Stanowi podstawę analizy zapotrzebowania człowieka na zasoby naturalne. Porównywana jest ludzka konsumpcja zasobów naturalnych ze zdolnością Planety do ich regeneracji. Ślad mierzony jest w globalnych hektarach (gha) na osobę (źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Alad_ekologiczny, dostęp 7.06.2023).

Pytanie nr 4 – odpowiedź C
Wszystkie wymienione państwa mają ten wskaźnik bardzo wysoki, bo powyżej 6,5. Ale to Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Bahrajn osiągają najwyższe wskaźniki, odpowiednio 14,41, 8,92 i 8.63.

4. Po zakończeniu całego ćwiczenia pokaż klasie dwie mapy z portalu World Mapper:

• Mapa emisji CO2 na świecie w 2020 roku [LINK: https://worldmapper.org/maps/co2-emissions-2020/]
• Mapa śladu ekologicznego za 2019 rok [LINK: https://worldmapper.org/maps/grid-ecologicalfootprint-2019/?sf_action=get_data&sf_data=results&_sft_product_cat=sustainability]

Krótki opis mapy dot. emisji CO2 na świecie w 2020 roku^[1]:

Wielkość kontynentów/części świata na tej mapie zostały zmienione zgodnie z danymi o bezwzględnej emisji CO₂ na danym terytorium (MtCO2 = 1 milion ton CO2).

Najwyższe emisje w 2020 r. zanotowano w Chinach (10,668 MtCO2), a następnie w USA (4,713 MtCO2), Indiach (2,442 MtCO2), Rosji (1,577 MtCO2) i Japonii (1031 MtCO2). Iran, Niemcy, Arabia Saudyjska, Korea Południowa i Indonezja uzupełniają pierwszą 10.

Warto też spojrzeć na dane dotyczące emisji na mieszkańca (per capita) Z tej perspektywy na pierwszych miejscach tej listy są: Katar, Nowa Kaledonia, Mongolia, Trynidad i Tobago oraz Brunei. Najwyższe emisje w przeliczeniu na PKB wytwarzane są w Mongolii, a następnie w Trynidadzie i Tobago, Turkmenistanie, Libii i RPA.

Krótki opis mapy śladu ekologicznego za 2019 rok:

Wielkość kontynentów/części świata na tej mapie została zmieniona w oparciu o dane dotyczące całkowitego ślad ekologicznego. Dane zostały porównane z siatkami populacyjnymi oraz danymi z poziomu krajowego dotyczącymi śladu ekologicznego. Każda przekształcona komórka siatki na mapie jest proporcjonalna do całkowitej liczby osób mieszkających na tym obszarze pomnożonej przez odpowiedni krajowy ślad ekologiczny mierzony we wskaźniku globalnych hektarów (Global Hectars Consumption) na mieszkańca.

Konsumpcyjny ślad ekologiczny (Ecological Footprint of Consumption) przedstawiony na tej mapie daje obraz całkowitego śladu ekologicznego każdego kraju i każdej osoby. Wskaźnik ten został stworzony by móc obliczać ilościowy wpływ ludzkości na środowisko naturalne.

5. Zaproś do pracy w mniejszych grupach lub na forum (zdecyduj samodzielnie, znając swoją grupę i biorąc pod uwagę liczebność klasy – im więcej osób, tym lepiej pracuje się w mniejszych grupach, ale decyzja należy tu do Ciebie) i analizy obu map. Poproś o przyjrzenie się obydwu (możesz wysłać grupie linki do map na czacie) i wyciągnięcie wniosków. Możesz zadać pytania pomocnicze: co osoby uczestniczące widzą na tych mapach? Jakie wskazówki dla świata, Waszej klasy, Was indywidualnie?

6. Ten element lekcji/zajęć nie musi zrealizować jakiegoś konkretnego celu. Ważne jest, by dać osobom uczestniczącym czas na refleksję nad mapami i wyciąganie własnych wniosków. Wysłuchaj ich wszystkich uważnie, w zależności od sytuacji, możesz je skomentować. Warto też je zapisać, np. na tablicy Jamboard, aby zostały z wami na dłużej i by można się było do nich odnieść w przyszłości.

7. Podsumuj, że pierwsza część zajęć dotyczyła poziomu globalnego. Jest to poziom niejako poza naszym indywidualnym wpływem, aczkolwiek nie można też twierdzić, że jako obywatele i obywatelki nie możemy zrobić nic, by wprowadzać jakąkolwiek zmianę na rzecz przeciwdziałania np. kryzysowi klimatycznemu, czy nierównościom społecznym i ekonomicznym, które też (choć nie tylko) z tego kryzysu wynikają.

Druga część zajęć z kolei będzie dotyczyła bardziej poziomu lokalnego i indywidualnego, czyli będzie szansą na refleksję na temat własnych działań na rzecz globalnej zmiany w kierunku większej równości.

Aby dobrze zwizualizować powyższy przekaz osobom uczestniczącym warto posłużyć się w tym momencie wizualizacją globusa/kuli ziemskiej i wskazać z jednej strony odległości między różnymi miejscami na świecie, z drugiej pokazać, że jest to jedna kula, jedna Ziemia i od nas wszystkich zależy, jakie będą jej dalsze losy. Przejście do poziomu lokalnego sugerujemy aby zwizualizować poprzez pokazanie zdjęcia mapy miejscowości, powiatu, regionu, z którego pochodzą osoby uczestniczące.

8. Zaproś osoby uczestniczące do pracy na stronie Mentimeter.com. Przygotuj wcześniej test polegający na skalowaniu. Przykład znajdziesz na poniższej grafice. Główne pytanie testu/badania to „Czy mój wybór ma znaczenie?”. Powiedz osobom uczestniczącym, aby na swoich smartfonach weszły na stronę menti.com, wpisały kod ankiety (wygeneruje się, jak przygotujesz badanie) i odpowiedziały na kolejne pytania, wskazując swoją zgodę z danym stwierdzeniem na skali od 1 do 5, gdzie jeden oznacza, że osoba stanowczo nie zgadza się ze stwierdzeniem, a 5, że się zgadza. Wyniki będą pokazywały się na bieżąco, zatem rozpoczynając pracę z Menti, udostępniasz swój ekran osobom uczestniczącym.

Twierdzenia ze skali do łatwego skopiowania:

• wielorazowe naczynia (zamiast jednorazowych)
• samodzielnie zrobione pesto (zamiast awokado)
• czekolada Fairtrade (zamiast zwykłej czekolady)
• segregacja śmieci
• do szkoły/pracy jadę transportem publicznym (zamiast samochodem)
• łąka kwietna przed szkołą (zamiast klombu z bratkami)

9. Zaproś teraz osoby kontynuowania pracy z twierdzeniami ze skali. Podziel grupę na 6 zespołów. Każdemu z nich przydziel jedno twierdzenie z poprzedniego ćwiczenia i poproś o przygotowanie jak największej liczby argumentów za i przeciw każdej opcji. Poproś o zapisywanie tych argumentów na tablicy na Jamboardzie.

Po zakończeniu pracy w grupach zaproś do omówienia argumentów. Dopytaj inne grupy, czy miałyby jeszcze do dodania coś do twierdzeń innych grup. Powiedz, że takie ćwiczenie ma na celu otworzenie się na różne perspektywy, opcje, argumenty – a takie otwarcie to ważny etap uczenia się wprowadzania zmian.

Na zakończenie zajęć zaproś grupę do pracy w mniejszych zespołach, tym razem w innym składzie niż poprzednio. Poproś o zastanowienie się, co osoby uczestniczące mogą zrobić na poziomie indywidualnym (biorąc pod uwagę swoją strefę wpływu, swój wiek, uzależnienie od osób dorosłych, miejsce zamieszkania itp.) by zacząć wprowadzać zmianę. Tu warto też wyróżnić 3 poziomy zmiany: indywidualny, grupowy (na poziomie np. klasy szkolnej) i lokalny (na poziomie szkoły/miejscowości/dzielnicy), by dążyć do większej równości na świecie i poprzez działania indywidualne, grupowe i lokalne wpływać na to, co dzieje się w szerszym, narodowym i globalnym kontekście. Powiedz, że za przykład takich działań mogą służyć twierdzenia z poprzedniego ćwiczenia i że na ich podstawie można tworzyć kolejne pomysły na akcje.

Daj grupom co najmniej 10-15 minut na pracę, a następnie wysłuchaj wszystkich pomysłów i je skomentuj, głównie pod względem realności i możliwości realizacji. Pamiętaj jednak o zasadach konstruktywnej informacji zwrotnej, czyli aby uwzględnić zarówno plusy, jak i elementy do modyfikacji wymyślonych rozwiązań.

W celu wyjaśnienia zadania możesz zachęcić do posłużenia się poniższymi pytaniami pomocniczymi:

1. Co możemy zrobić w szkole?
2. Co możemy ograniczyć?
3. Co zrobić inaczej?

^[1] Opis mapy i mapa pochodzą z portalu Worldmapper [LINK: https://worldmapper.org/maps/co2-emissions-2020/, dostęp: 19.07.2023].