Warszawa, 8 maja 2015 r.
Szanowna Pani
Prof. Lena Kolarska-Bobińska
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego
ul. Wspólna 1/3
00-529 Warszawa
Szanowna Pani Minister,
W imieniu Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej (TEA) oraz Koalicji na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej – porozumienia 55 organizacji pozarządowych i partnerów społecznych działających na rzecz edukacji i równości – zwracamy się do Pani Minister z postulatem włączenia się Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w działania na rzecz wzmacniania antydyskryminacyjnych kompetencji kadry pedagogicznej szkół w Polsce.
Najnowsze badanie dotyczące zjawiska dyskryminacji w szkołach pt. Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona (2015), zrealizowane z udziałem uczniów i uczennic oraz nauczycieli i nauczycielek przez Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej jednoznacznie wskazują, że:
1. Nierówne traktowanie ze względu na płeć, niepełnosprawność, wyznanie lub bezwyznaniowość, kolor skóry, pochodzenie etniczne, orientację seksualną, tożsamość płciową i status społeczno-ekonomiczny jest codziennością w szkołach w Polsce. Uczniowie i uczennice doświadczają dyskryminacji nie tylko w relacjach rówieśniczych, ale także ze strony nauczycielek i nauczycieli.
2. Powszechności dyskryminacji towarzyszy bierność kadry pedagogicznej oraz samych uczennic i uczniów, wynikająca w dużej mierze z niewiedzy na temat tego, czym jest dyskryminacja i w jaki sposób można w szkole sobie z nią radzić i jej przeciwdziałać.
W świetle wyżej wymienionych wniosków, pilne i niezbędne staje się podjęcie skutecznych działań zmierzających do podniesienia kompetencji nauczycieli i nauczycielek w zakresie zapobiegania dyskryminacji w szkołach, a także reagowania na przypadki mowy nienawiści, dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami.
Uczelnie wyższe przygotowujące przyszłe kadry pedagogiczne jedynie sporadycznie włączają treści antydyskryminacyjne do programów kształcenia lub w ogóle nie odnoszą się do tej problematyki. Kształtowanie równościowych postaw, budowanie kompetencji do reagowania na dyskryminację i jej zapobiegania nie jest w procesie kształcenia przyszłych nauczycieli i nauczycielek ani standardem, ani regułą. Wskazują na to m.in. dane z poprzedniego raportu z badań TEA – Wielka nieobecna – o edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce (2011).
W związku z powyższą diagnozą Koalicja na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej apeluje do Pani Minister o wprowadzenie, wspólnie z Ministerstwem Edukacji Narodowej, problematyki przeciwdziałania dyskryminacji do standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela oraz do szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.
Koalicja stoi na stanowisku, że przeciwdziałanie dyskryminacji jest jedną z kluczowych kompetencji nauczycieli i nauczycielek, gwarantującą wszystkim uczniom i uczennicom równy poziom ochrony przed naruszeniami i przemocą, tym bardziej, że uczniom i uczennicom doświadczającym dyskryminacji trudniej się uczyć i rozwijać. Konsekwentnie, edukacja antydyskryminacyjna powinna być zapisana w aktach prawnych regulujących kwalifikacje i standardy kształcenia w zawodzie nauczyciela, a także realizowana w praktyce. Jednocześnie, włączenie edukacji antydyskryminacyjnej do procesu kształcenia kadry pedagogicznej wesprze znacząco realizację wymagań nadzoru pedagogicznego, zobowiązujących szkoły do realizacji działań antydyskryminacyjnych obejmujących całą społeczność szkoły, a także realizację zapisów podstawy programowej dotyczącej roli szkoły w zapobieganiu wszelkiej dyskryminacji.
W swoim Komunikacie w sprawie wprowadzenia do programów kształcenia treści dotyczących rasizmu z 14 sierpnia 2014 roku, zwraca się Pani Minister do rektorów polskich szkół wyższych: (…) pozwalam sobie uprzejmie prosić Państwa Rektorów, o zwrócenie szczególnej uwagi na treści kształcenia na studiach, które powinny również uwzględniać problematykę rasizmu, ksenofobii, rozmaitych form dyskryminacji, a także zagadnienie przeciwdziałania takim zjawiskom.
Podzielamy przekonanie Pani Minister o znaczeniu podejmowania treści związanych przeciwdziałaniem różnym formom dyskryminacji, w odniesieniu do wszystkich kierunków kształcenia, a przede wszystkim w odniesieniu do kształcenia kadry pedagogicznej. W liście skierowanym do Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej w dn. 21 kwietnia 2015 roku wyraża Pani Minister przekonanie, że badania zrealizowane przez TEA będą okazją do opracowania strategii działań edukacyjnych, które pozwolą wyeliminować zjawisko dyskryminacji ze szkół w Polsce.
Zwracamy się zatem do Pani Minister z prośbą o spotkanie w celu rozpoczęcia rozmowy na temat możliwości wsparcia przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego działań zmierzających do podniesienia kompetencji nauczycieli i nauczycielek w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji, mowy nienawiści i przemocy motywowanej uprzedzeniami.
W imieniu Koalicji na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej,
Z poważaniem
Małgorzata Dymowska
Członkini Zarządu Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej
Natalia Sarata
Współkoordynatorka Koalicji na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej
Kontakt w sprawie listu:
Marta Rawłuszko, Natalia Sarata, koalicja@tea.org.pl
Organizacje członkowskie Koalicji na rzecz Edukacji Antydyskryminacyjnej:
1. Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, Warszawa
2. Amnesty International Polska, Warszawa
3. Fundacja Autonomia, Kraków
4. Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa
5. Centrum Inicjatyw UNESCO, Wrocław
6. Ekspedycja w Głąb Kultury, Zabrze
7. Fundacja Feminoteka, Warszawa
8. Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej, Warszawa
9. Stowarzyszenie Homo Faber, Lublin
10. Kampania Przeciw Homofobii, Warszawa
11. Stowarzyszenie Lambda Warszawa, Warszawa
12. Stowarzyszenie Inicjatyw Niezależnych MIKUSZEWO, Poznań
13. Fundacja Dla Odmiany, Warszawa
14. Stowarzyszenie Jeden świat, Poznań
15. Związek Nauczycielstwa Polskiego, Warszawa
16. Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita, Warszawa
17. Grupa Edukatorów Seksualnych PONTON, Warszawa
18. Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Warszawa
19. Stowarzyszenie Pro Humanum, Warszawa
20. Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków
21. Stowarzyszenie W stronę dziewcząt, Warszawa
22. Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa „Bardziej kochani”, Warszawa
23. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Warszawa
24. Fundacja Klamra, Żywiec
25. Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim
26. Stowarzyszenie Kulturalno-Edukacyjno-Naukowe „KEN", Warszawa
27. Stowarzyszenie Promocji Wielokulturowości INTERKULTURALNI PL, Kraków
28. Stowarzyszenie na rzecz Kultury i Dialogu 9/12, Białystok
29. Grupa Edukacyjna Poradni Zdrowia Psychoseksualnego „Bez tabu", Gdańsk
30. Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży SZANSA, Głogów
31. Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego, Warszawa
32. Fundacja Osiem Marzeń, Szydłowiec
33. Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ", Warszawa
34. Hollaback! Polska, Warszawa
35. Fundacja Trans-Fuzja, Warszawa
36. Centrum Żydowskie w Oświęcimiu, Oświęcim
37. Fundacja Rownosc.org.pl, Kraków
38. Stowarzyszenie Na Rzecz Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Osób Transpłciowych Oraz Osób Queer „Pracownia Różnorodności", Toruń
39. Fundacja REVERS, Wrocław
40. Akceptacja. Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób Homoseksualnych, Biseksualnych i Transpłciowych, Warszawa
41. Stowarzyszenie Kolektyw Odrobina Kultury, Warszawa
42. Fundacja Aktywizacja, Warszawa
43. Stowarzyszenie na rzecz Profilaktyki i Edukacji Seksualnej TUMA, Starogard Gdański
44. Stowarzyszenie Kofe(m)ina, Olsztyn
45. Fundacja Pozytywnych Zmian, Bielsko-Biała
46. Fundacja na rzecz Różnorodności Polistrefa, Kraków
47. Fundacja na rzecz Równości, Wrocław
48. Fundacja Ośrodka KARTA, Warszawa
49. ANTERIS Fundacja Pomocy Prawnej, Gdynia
50. Fundacja HerStory, Lublin
51. Stowarzyszenie Naukowe Psychologia i Seksuologia LGBT, Kędzierzyn-Koźle
52. Stowarzyszenie Montaż, Bielsko-Biała
53. Fundacja Punkt Widzenia, Wrocław
54. Stowarzyszenie na rzecz Osób LGBT „Tolerado”, Gdańsk
55. Stowarzyszenie Strefa Wenus z Milo, Kraków
Do wiadomości:
Pani Joanna Kluzik-Rostkowska, Minister Edukacji Narodowej
Pani prof. Małgorzata Fuszara, Pełnomocniczka Rządu ds. Równego Traktowania
Pani prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich